8 września 2016 r. na zaproszenie burmistrza Błażowej odbyła się wycieczka z Błażowej do Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej. Można było tam obejrzeć archiwalne dokumenty, filmy i zdjęcia opatrzone komentarzem w trzech językach: polskim, angielskim i hebrajskim. Po środku sali muzealnej znajduje się odtworzone wnętrze domu rodziny Ulmów kompletnie wyposażone m.in z nakastlikiem i szafą.

Idea utworzenia w Markowej Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów pojawiła się pod koniec 2007 r. a już 30 VI 2008 r. Sejmik Województwa Podkarpackiego podjął uchwałę dotyczącą powstania placówki. W 2009 r. zadecydowano, że pieczę nad budową Muzeum będzie sprawowało Muzeum-Zamek w Łańcucie. Samorząd Gminy Markowa przekazał teren pod budowę. Autorem projektu architektonicznego jest Mirosław Nizio. Muzeum uroczyście otwarto 17 III 2016 r.

Zamysłem Muzeum jest pokazanie bohaterskich postaw Polaków, którzy w czasie okupacji niemieckiej pomagali Żydom, narażając własne życie i swoich rodzin. To pierwsza w Polsce placówka muzealna zajmująca się tematyką ratowania ludności żydowskiej podczas II wojny światowej. Placówka kładzie nacisk na współczującą i ofiarną postawę Polaków wobec cierpienia Żydów podczas niemieckiej okupacji. Nie pominięto także niechlubnych aspektów w stosunkach polsko-żydowskich. Muzeum jest ważnym głosem w dyskusji na temat postawy Polaków wobec Zagłady.

Wystawa dedykowana jest wszystkim, którym zależy na wzajemnym szacunku oraz każdemu, kto zechce poznać cząstkę lokalnej historii, opowiedzianej na tle tragicznych wydarzeń, których doświadczyła Polska i Europa w czasie II wojny światowej.

Polecam to miejsce nie tylko entuzjastom historii, gdyż wzbudza wiele emocji i refleksji. Trzeba przypomnieć, że tylko w Polsce za pomoc Żydom groziła kara śmierci. Polaków pomagających Żydom jest znacznie więcej niż słyszeliśmy do tej pory, dlatego warto odwiedzić muzeum. Pod koniec XVII wieku Żydzi zaczęli osiedlać się także w Błażowej. W 1785 r. w mieście odnotowano 150 osób wyznania mojżeszowego a w 1835 r. na terenie błażowskiej żyło 306 Żydów. W 1870 r. na terenie błażowskiej gminy wyznaniowej mieszkało już 1004 Żydów.  Posiadali oni bożnicę, cmentarz i dwóch rabinów. Najwięcej Żydów w Błażowej odnotowano w 1890 r. – 942. W przeciągu 30 następnych lat liczebność gminy spadła do 682 osób. Prawdopodobnie skutkiem tego była migracja do większych miast oraz emigracja do USA. W 1939 r. na terenie żydowskiej gminy wyznaniowej mieszkało 2030 osób. 26.06.1942 r. przeniesiono Żydów do getta w Rzeszowie. Stamtąd większość z nich po miesiącu została wywieziona do niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady w Bełżcu. W czasie II wojny Niemcy zamordowali w Błażowej 26 miejscowych Żydów. Dowodem i zarazem pamiątka po narodowości żydowskiej zamieszkującej nasze miasto jest kirkut, który także polecam zwiedzić.

Więcej zdjęć w PDFie - kliknij tutaj.

Jakub Heller